Theranostics

Wat is theranostics?

Theranostics is een interdisciplinair veld binnen de geneeskunde dat de combinatie van therapie en diagnostiek in één procedure of benadering integreert. Het woord is een samentrekking van “therapie” en “diagnostiek” en het idee is om een en dezelfde target (i.e. eiwit) aan de ene kant te koppelen aan een diagnostische ligand en voor diagnostische doeleinden te gebruiken en in parallel dezelfde target aan een therapeutische ligand te koppelen en dus voor therapie doeleinden te gebruiken. 

De combinatie van tegelijkertijd diagnostische technieken en therapeutische behandelingen te gebruiken helpt om in beeld te brengen wat wij zien en te zien wat wij behandelen.. Theranostics wordt voornamelijk toegepast in de oncologie. Ook heeft theranostics
potentiële toepassingen in andere medische domeinen, zoals cardiovasculaire ziekten en neurologische aandoeningen.

Het concept van theranostics

De essentie van theranostics is het gebruik van diagnostische methoden om te helpen bij het selecteren van de juiste behandeling en het volgen van de effectiviteit van die behandeling in real-time. In plaats van een standaardbehandeling voor alle patiënten, maakt theranostics gebruik van gepersonaliseerde geneeskunde. Dit betekent dat de therapie wordt afgestemd op de individuele patiënt, op basis van hun unieke biologische kenmerken, zoals genetische, moleculaire of cellulaire kenmerken van hun ziekte.

Diagnostische component

Het diagnostische aspect van theranostics houdt vaak in dat er gebruik wordt gemaakt van geavanceerde beeldvormingstechnieken of moleculaire diagnostiek om de aanwezigheid, aard en locatie van een ziekte te identificeren. In de oncologie kunnen bijvoorbeeld bepaalde moleculen of receptoren op het oppervlak van tumoren worden gedetecteerd.

Dat helpt bij het bepalen van de stadia van de ziekte of het vaststellen van specifieke biologische kenmerken die relevant zijn voor de
behandeling. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van positronemissietomografie (PET) in combinatie met radioactief gelabelde moleculen (bijvoorbeeld prostaat-specifiek membraan antigeen; PSMA) om tumoren te visualiseren.

Therapeutische component

De therapeutische benadering binnen theranostics omvat het gebruik van specifieke behandelingen die gericht zijn op de kenmerken van de ziekte, die zijn geïdentificeerd door de diagnostische tests.

Dit kan bijvoorbeeld het gebruik van gerichte therapieën zijn, die moleculen of cellen direct aanvallen die betrokken zijn bij de ziekte, met minimale schade aan gezond weefsel. In de oncologie worden theranostische benaderingen steeds gebruikelijker.

Patiënten krijgen behandelingen die specifiek gericht zijn op de genetische en moleculaire kenmerken van hun tumor.

Een bekend voorbeeld van theranostics in de oncologie is het gebruik van radiofarmaca. Hierbij worden radioactieve stoffen gekoppeld aan geneesmiddelen die zich specifiek richten op kankercellen. Deze radioactieve stoffen kunnen tumoren niet alleen zichtbaar maken met
beeldvorming, maar ook de tumor direct bestralen en vernietigen, waardoor zowel diagnostiek als therapie tegelijkertijd wordt uitgevoerd.

Voordelen van theranostics

Het belangrijkste voordeel van theranostics is dat het een gepersonaliseerde en gerichte benadering van de behandeling mogelijk maakt. Dit vermindert de kans op bijwerkingen die vaak gepaard gaan met traditionele behandelingen, zoals chemotherapie, doordat de therapie nauwkeuriger kan worden afgeleverd op de ziektebron. Bovendien kan theranostics helpen om de effectiviteit van behandelingen te monitoren. Dat betekent dat artsen sneller kunnen ingrijpen als de behandeling niet werkt.

Toekomst van theranostics

Theranostics heeft veelbelovende toepassingen, vooral binnen de oncologie, maar ook voor andere ziekten zoals hart- en vaatziekten of neurodegeneratieve aandoeningen.

De voortdurende vooruitgang in nanotechnologie, moleculaire beeldvorming en genetische analyse zal waarschijnlijk
de ontwikkeling van theranostische benaderingen verder bevorderen en mogelijk breder toepasbaar
maken in de medische praktijk.

Enkele veelbelovende targets voor theranostics

Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar diverse targets voor theranostica. U moet dan onder andere denken aan: somatostatin receptors, Fibroblast activation protein (FAP), Human Epidermal growth factor Receptor 2 (HER2), Nectin-4, carbonic anhydrase IX (CAIX), DLL3, TROP-2, STEAP1, B7H3, gastrin-releasing peptide receptor.